top of page

 Wybrane  schematy

Rewitalizacja terenu byłej KWK "Kleofas" w Katowicach

      Fundamentem, na którym opiera się cały projekt jest idea genius loci, (ducha miejsca), wyrażona poprzez adaptację budynków pokopalnianych do nowych funkcji, oraz przede wszystkim w postaci bryłki węgla kamiennego, z której zaczerpnięto podstawę do stworzenia podwaliny kompozycyjnej. Analiza modelu elektronowego atomu węgla posłużyła do wykreślenia jednostki bazowej, jaką w efekcie został kwartał. Projekt podejmuje próbę redefinicji pojęcia, głównie przez modyfikacje związane z kształtowaniem siatki kwartałów, a także z możliwością formowania wnętrz urbanistycznych i zespołów zabudowy. Celem jest uzyskanie kompozycji dającej się modyfikować zależnie od aktualnych potrzeb i możliwości ekonomiczno-gospodarczych, szczególnie jeśli chodzi o układ kwartałów oraz aranżację przestrzeni w zależności od zmieniających się trendów w zakresie interakcji pomiędzy procentowym udziałem terenów zieleni w zurbanizowanej tkance miejskiej a samą zabudową. Uniwersalizm uzyskano dzięki standaryzacji wymiarów, zarówno poszczególnych kwartałów, jak odległości pomiędzy nimi, co umożliwia dowolne kształtowanie zabudowy w obrębie pojedynczego kwartału.

   Projekt zagospodarowania uwzględnia aktualne i perspektywiczne potrzeby społeczeństwa oraz podnosi wartość zmarginalizowanego obszaru poprzez nasycenie w różne usługi, odpowiednią infrastrukturę oraz program socjalny. Ważnym założeniem kompozycyjnym jest nadanie wypoczynkowego charakteru całości poprzez wyłączenie projektowanego terenu z ruchu kołowego oraz pełne udostępnienie zagospodarowanej przestrzeni pieszym i rowerzystom, dzięki wprowadzeniu licznych ciągów pieszo-rowerowych. Strefy funkcjonalne określono na podstawie lokalizacji istniejących i projektowanych budynków. Wyróżniono następujące strefy: wejścia, kultury, inkubatora przedsiębiorczości, warsztatów „tory do sukcesu”, sportu i rekreacji wodnej, mieszkaniową, wypoczynkową (ogrodu roślin ruderalnych „chwastownik”), parku technologicznego oraz parkowania.  Przestrzenne powiązanie strefy wejścia ze strefą kultury jest uzasadnione z racji ich publicznego przeznaczenia i reprezentacyjnego charakteru, adaptacji dawnych zabudowań (budynek maszyny wyciągowej Fortuna I i rozdzielnia główna) oraz istnienia w tym miejscu dominanty wysokościowej (komin elektrociepłowni).

    Sugestia wynikająca z dotychczasowego sposobu zagospodarowania byłej KWK „Kleofas” przyczyniła się do sformułowania sylwety przestrzeni warsztatowej przewidzianej na rzecz projektowanego inkubatora przedsiębiorczości. Przestrzeń warsztatów ma umożliwić start oraz rozwój głównie osobom zmuszonym do przekwalifikowania i podjęcia innej aktywności zawodowej. W ramach działalności inkubatora o charakterze edukacyjnym planuję się organizację szkoleń i kursów w celu poszerzenia kwalifikacji. Strefę warsztatów tworzyć będzie infrastruktura kolejowa: węglarki przystosowane do funkcji warsztatowej, dające się przemieszczać po wprowadzonych torach kolejowych w celu kształtowania wnętrz, gdy zaistnieje taka potrzeba (przykładowo podczas targów rękodzieła, czy wydarzeń kulturalnych).
       Konsolidacja tradycji i nowoczesności znajduje swoje odzwierciedlenie w decyzji utworzenia nowocześnie rozumianej strefy przemysłowej w postaci parku technologicznego, który umożliwi wprowadzanie innowacji i nowoczesnych technologii, dzięki czemu lokalny przemysł może stać się bardziej konkurencyjny. Biurowce parku technologicznego zaprojektowano z zamiarem zachowania prawa do pierwszeństwa wynajmu przez sektor małych i średnich firm, które zaczynały swoją działalność w ramach inkubatora przedsiębiorczości lub z zamiarem wynajmu przez środowiska akademickie (głównie zdolnych studentów), chcących podjąć własną działalność gospodarczą, współpracując przy tym z firmami działającymi w PT. Projekt zakłada zastosowanie systemu Remining-Lovex wykorzystującego podziemne wody kopalniane zalanych chodników wydobywczych do ogrzewania i chłodzenia projektowanych budynków. Remining-Lovex opiera się na pracy pomp ciepła jako taniego w użytkowaniu, ekologicznego i wysoce wydajnego systemu ogrzewania (średni współczynnik efektywności pomp ciepła = 4). Wśród działań Centrum Naukowego, (głównej jednostki PT), planuje się prowadzenie aktywności związanej z podkreśleniem roli edukacji w życiu człowieka, która miałaby aktywizować młodzież przez animowanie warsztatów, organizację „Dnia Nauki” oraz być może, prowadzenie koła sympatyków danej dziedziny nauki, którą zajmują się poszczególne wydziały PT. Przedsięwzięcia tego typu powinny ukazać naukę w praktyce poprzez interakcję wynalazek-zastosowanie, by uświadomić dzieciom i młodzieży sens zdobywania wiedzy.
     Kluczowym założeniem projektowym jest integracja społeczeństwa obu dzielnic poprzez stworzenie wspólnej przestrzeni publicznej. To założenie ma na celu przełamanie bariery topograficznej (skarpa) poprzez wprowadzenie tuneli i systemów ciągów pieszych łączących dwie lokalne społeczności (Os. Witosa, Załęże).

    W zamiarze wykreowania przestrzeni publicznej o wysokich walorach estetycznych, sprzyjającej rekreacji postanowiono zaprojektować krajobraz dawnej KWK Kleofas w formie zielonej strefy aktywności miejskiej, która niosąc za sobą walory edukacyjne oraz ekologiczne, uwzględnia pionierską rolę roślin w zakresie kształtowania środowiska. Projekt układu zieleni opiera się na trzech elementach składowych określonych przez wysokość zastosowanych w nim roślin. Aspektem dominującym są osie ideologiczne obsadzone gatunkami drzew wysokich. Elementem pośredniczącym między drzewami wysokimi (płaszczyzną wertykalną), a rozległymi przestrzeniami trawników intensywnych (płaszczyzną horyzontalną), jest bufor zieleni, który stanowią taksony drzew i krzewów osiągające wysokość maksymalną do 10 m oraz powierzchnie ekstensywnych trawników i łąki kwietne. Powierzchnie ekstensywnych trawników, utrzymywane są poprzez koszenie cztery razy do roku, natomiast łąki kwietne przez koszenie jednorazowe w sierpniu. W celu maksymalnego zwiększenia powierzchni biologicznie czynnej sformułowano wytyczne dla architektów budowlanych w postaci konieczności zastosowania zielonych dachów na określonych w tym projekcie budynkach.  

    Formą urozmaicającą atrakcyjność założenia jest zaprojektowany ogród roślin ruderalnych „chwastownik”, który stanowi metodę na szerzenie wiedzy ekologicznej, obejmującej procesy sukcesji naturalnej. Kompozycja ogrodu opiera się na linearnym układzie rabat, które zostaną obsiane gatunkami ruderalnymi, kwitnącymi w kolorze białym oraz w odcieniach barwy żółtej, różowej, fioletowej, niebieskiej i zielonej. Rozkład roślin na poszczególnych rabatach zaprojektowano w odpowiednich powtórzeniach z zastosowaniem cech kompozycji harmonizującej pod względem kolorystyki kwitnienia. Aranżacja i dobór gatunków zostały podyktowane przez czas kwitnienia, który postanowiono zsynchronizować z harmonogramem wydarzeń kulturalnych przewidzianych do organizacji w poszczególnych częściach ogrodu. Intensywne kwitnienie roślin w danym miejscu oznacza, że w niedługim czasie odbywać się tam będą wydarzenia, typu piknik sąsiedzki, rozpoczęcie sezonu wędkarskiego, rodzinne zawody sportowe. Dzięki takiemu zastosowaniu roślin, ogród oprócz funkcji edukacyjnej i proekologicznej, pełni rolę miejsca integracji społecznej. Od lipca do marca wydarzenia kulturalne organizowane będą głównie w strefie kultury. W prace ogrodowe związane z obsiewaniem, sadzeniem roślin lub zbieraniem nasion postanowiono zaangażować lokalną społeczność, która mogłaby utworzyć koło sympatyków lub stowarzyszenie działające na rzecz ogrodu „chwastownik”. Partycypacja społeczna ma na celu zapewnienie poczucia więzi pomiędzy projektowanym ogrodem a mieszkańcami pobliskich osiedli, dzięki czemu minimalizuje się prawdopodobieństwo wystąpienia szkód wynikających z wandalizmu. Czynny udział społeczeństwa w tworzeniu oraz pielęgnacji ogrodu ma także pełnić formę edukacji ekologicznej, uświadamiającej istotę zachowania bioróżnorodności przyrodniczej oraz wyjaśniającej procesy zachodzące w sposób spontaniczny w środowisku.

bottom of page